VRGANJEVKE
Literatura [2]
Navedimo ukratko prvo odlike porodice, a zatim njenih rodova. Sve vrganjevke su mikorizne gljive, tj. svojim su micelijumom, gljivačom povezane s krajnjim završecima korena drveća. Zato se izvan šume, odnosno desetak metara dalje od najbližeg stabla vrganjevke ne mogu naći niti se mogu uzgajati.
Može se uopšteno reći da većina članova rodova Boletus i Xerocomus raste uz hrastove i bukove, većina iz roda Suillus uz borove i ariše, a većina iz roda Leccinum uz breze i topole. Za druge rodove u celini teško bi bilo navesti reprezentativno drveće. Većina raste na tlu, ali ima i onih koji rastu samo na drvetu: Pulveroboletus hemichrysus i lignicola. Međutim, i nekoliko terikolnih vrsta zna se rado popeti na panj, kao npr. Tylopilus fellesus, Xerecomus badius, Chrysenteron i subtomentosus.
Sve vrganjevke imaju klobuk, nadsvođeni širi deo, stručak, izduženi niži i uži deo. Na klobuku razlikujemo kožicu, jednoslojnu ili, većinom, dvoslojnu, koja je razapeta preko površine klobuka i daje joj boju; pod kožicom je meso klobuka, čiji se najdonji sloj naziva subhimenijalnim ili bazom cevčica; iz tog sloja izrasta himenijum, plodnica ili himenofor, a on se sastoji od cevčica, uspravnih i stisnutih jedna uz drugu; njihov vrh, odnosno otvori okrenuti nadole, nazivaju se porama i svi zajedno liče na sunđere. Od srodnih rupičarki, guba itd., Polyporaceaea, koje ispod klobuka imaju cevčice, razlikuju se vrganjevke i po tome što im se cevčice, mekane i nesrasle sa mesom daju prstom lako u slojevima odvojiti.
Kod stučka razlikujemo kožicu i meso, odnosno kod nekih tvrđu i širu koru i mekšu, trstikesto-pamučasto jezgro. Neki stručci nose i prsten, ali u većini rodova ne. Mnogi po kožici imaju "ornamente", mrežicu, pustule, pahulje, zrnaste krljušti, tačkaste ili prugaste drugobojne znake. Dno ili baza stručka može biti različitih oblika, a uz njega prianja bazalni micelijum- končasti sloj povezan sa zemljom.
Cevčice su većinom žute, zelene ili smeđe, kod roda Tylopilus ružičaste, kod roda Chalciporus kao malina ili smeđecrvene, ko roda Leccinum žute , bele ili sive, i kod tog roda bitno duže i uz stručak naglo sužene, tako da oko njega stvaraju jarak. Inače su većinom ravno prirasle uz stručak ili neznatno niz njega silaze ("silazne"), a ako stvaraju jarak, uzak je i plitak.
Pore su kod rodova Boletus i delimično Suillus manje od 1mm razmere , kod roda Leccinum oko 1mm, a kod rodova Xerocomus i delimično Suillus veće od 1mm pa u tom slučaju većinom i nisu izdužene, kao kod drugih, okruglaste nego višeugaone, često i lavirintne. Većinom su istobojne s cevčicama, ali u rodu Boletus ima jedna sekcija, dosta brojna, Luridi, kod koje su narandžaste krvavocrvene, karmin ili ciglaste boje, dakle drugačije nego što su zatvorene površine cevčica iznad njih.
Klobuci su od vrste do vrste, a često i kod iste vrste bogati različitim pigmentima. Kod njih, tačnije kod kožice koja ih prekriva, važno je obratiti pažnju na to da li su vlažni, sluzavi, platki i lepljivi, odnosno suvi, hrapavi ili pustenasti. To ima veliko taksonomijsko značenje.
Pri određivanju i prepoznavanju Vrganjevki možda je najznačajniji ipak izgled stručka odnosno, najbolja je metoda da se posmatranje počne od stručka.
...
